Diese Webseite verwendet Cookies
Diese Cookies sind notwendig
Daten zur Verbesserung der Webseite durch Tracking (Matomo).
Das sind Cookies die von externen Seiten und Diensten kommen z.B. von Youtube oder Vimeo.
Geben Sie hier Ihren Nutzernamen oder Ihre E-Mail-Adresse sowie Ihr Passwort ein, um sich auf der Website anzumelden.
Transformacija društveno-ekonomskog sistema tokom protekle tri decenije značila je promjenu načina djelovanja za sindikate i suočavanje sa nizom složenih izazova. Ukidanje dotadašnjeg skoro pa obaveznog članstva u sindikatima, rapidan rast nezaposlenosti, privatizacija društvenog kapitala i deindustrijalizacija privrede dovele su do naglog rušenja radničkih prava, ali i otpora sindikalnih aktivista. Iako je taj period ostavio snažne tragove u sindikatima, danas postoji vrlo malo pisanih tragova o tome kako se promjenjena ekonomska i socijalna situacija u BiH odrazila na sindikate i kako su se ljudi u njima suočavali sa tim izazovima. Istraživački projekat usmene istorije „Svjedoci jednog vremena u sindikatima BiH, 1990–2015“ ima za cilj vraćanje glasa radnicima i radnicama. Stvaranjem arhive video intervjua sa akterima burnih događaja u sindikatima i preduzećima projektat osvjetljava ovu zanemarenu nedavnu istoriju našeg društva. On polaže osnove za dalja naučna istraživanja svijeta rada i pruža lekcije za nove generacije boraca i borkinja za radnička prava.
Ovde su prezentovani isečci iz intervjua. Celokupni video-snimci i transkripti intervjua arhivirani su u digitalnoj datoteci koja se nalazi u prostorijama Friedrich-Ebert-Stiftunga u BiH u Sarajevu, kao i u arhivu Socijalne demokratije u Bonu. Datoteka je namenjena pre svega istraživačima društvenih nauka i sindikatima koji joj mogu pristupiti uz pismeni zahtev.
Projektat je propraćen i publikacijom koja kategoriše teme, analizira sadržaj i može poslužiti kao inspiracija i orijentir drugima za gledanje, slušanje i čitanje svedočanstava u celosti: https://library.fes.de/pdf-files/bueros/sarajevo/19591.pdf
Nazad na FES BiH web stranicu
Emilio Gabaglio (1937) je diplomirao ekonomiju na Katoličkom univerzitetu u Milanu. Nakon što je radio kao predavač u srednjoj školi i bio gradski vijećnik u Comou, 1964. se aktivira u Hrišćanskom udruženju italijanskih radnika (ACLI). Bio je predsjednik ove organizacije od 1969. do 1972. nakon čega je stupio u drugi po veličini savez sindikata u Italiji, Italijansku konfederaciju sindikata radnika (CISL), gdje je bio direktor odjela za međunarodne odnose.
Godine 1983. izabran je za člana Nacionalnog sekretarijata CISL-a odgovornog za regionalnu politiku i tržište rada. Godine 1991. izabran je za generalnog sekretara Evropske konfederacije sindikata (ETUC) i na toj je poziciji ostao tri mandata do 2003. godine. Od 2006. do 2008. bio je savjetnik za evropska pitanja pri Italijanskom ministarstvu rada.
Peter Seideneck (1941) započeo je svoju sindikalnu karijeru 1974. godine kao službenik za međunarodna pitanja u Omladinskoj organizaciji Njemačke konfederacije sindikata (DGB-Jugend), nakon što je radio kao novinar i direktor jedne kompanije za istraživanje javnog mnijenja. Godine 1977. stupio je u Nacionalni izvršni odbor DGB-a gdje je bio odgovoran za odnose sa Evropskom konfederacijom sindikata (ETUC), kao i sindikate u Francuskoj i Istočnoj i Srednjoj Evropi. Godine 1987. postao je glasnogovornik Fondacije njemačkih sindikata (Fondacija Hans Böckler). Godine 1989. imenovan je za direktora kancelarije za vezu DGB-a u Istočnom Berlinu. Godine 1993. postao je šef kancelarije generalnog sekretara ETUC-a Emilija Gabaglioa. Od 2005. godine je u penziji, ali još uvijek radi kao savjetnik za ETUC i DGB za balkanske i arapske zemlje.
Sulejman Hrle je rođen 1941. godine u Stocu. Prije nego što se profesionalno posvetio radu u sindikatu, radio je kao profesor i dekan Više upravne škole u Sarajevu. U sindikat je ušao 1986. kao član Predsjedništva Saveza sindikata Bosne i Hercegovine. Godine 1990. izabran je na mjesto predsjednika Saveza samostalnih sindikata Bosne i Hercegovine i na toj funkciji ostaje sve do 2001. godine. Nakon toga je bio savjetnik predsjednika Saveza samostalnih sindikata BiH. Danas je penzionisan i živi u Sarajevu.
Edhem Biber (1952) rođen je u Sarajevu. Svoj radni vijek je započeo kao kvalifikovani majstor u Energoinvestu, a u međuvremenu je vanredno završio Fakultet organizacionih nauka. Karijeru je nastavio u sarajevskom Vodovodu i kanalizaciji, gdje je bio aktivan u raznim društveno-političkim organizacijama. U rad sindikata se uključuje 1988. godine nakon završene Visoke sindikalne škole. Neposredno prije rata politički se aktivira u Reformističkoj stranci Ante Markovića, a kasnije i u Socijaldemokratskoj partiji BiH. Godine 2002. izabran je na funkciju predsjednika Saveza samostalnih sindikata Bosne i Hercegovine. Od 2010. godine je predsjednik Ekonomsko-socijalnog vijeća Federacije BiH.
Fatima Fazlić započela je rad u Savezu sindikata BiH odmah nakon završenih studija 1977. godine. Kao diplomirana pravnica radila je na reformi sistema socijalističkog samoupravljanja, u Komisiji za molbe i žalbe, kao i na uređivanju dohodovnih odnosa. Godine 1990. postaje šefica kabineta predsjednika Saveza samostalnih sindikata BiH. U narednim godinama bila je šefica stručne službe SSSBiH-a i pravna ekspertica zadužena za pregovaranje i izradu zakona i pravnih akata vezanih za rad i radnu problematiku. Penzionisala se 2015. godine, ali povremeno i dalje pomaže radu sindikata kao pravna savjetnica.
Velka Odžaković je rođena u selu Drinić nedaleko od Bosanskog Petrovca. Sindikalnu karijeru započinje 1992. godine kao diplomirani pravnik u Savezu sindikata Republike Srpske. U narednim godinama postaje Generalna sekretarka Saveza sindikata RS i na toj funkciji ostaje sve do penzionisanja 2017. godine.
Danko Ružičić je zapoöeo svoj društveno-politički angažman u SFRJ kao rukovodilac unutar Saveza socijalističke omladine. U sindikat ulazi 1984. godine prilikom zaposlenja u kožarsko-prerađivačkom preduzeću Proleter iz Kotor Varoši. Par godina kasnije dolazi na poziciju Predsjednika fabričkog sindikata i postaje član Predsjedništva Opštinskog sindikalnog vijeća u Kotor Varoši. 1990 godine izabran je za Predsjednika Opštinskog vijeća saveza sindikata Kotor Varoš. Nakon izbijanja rata 1992. godine učestvuje u osnivanju Saveza sindikata Republike Srpske. Trenutno obavlja funkciju Predsjednika granskog sindikata tekstila kože i obuće Saveza sindikata RS.
Emina Busuladžić je rođena 1956. godine u Tuzli gde je završila Hemijsku školu. 1977. godine zapošljava se u novoformiranoj industriji deterđenata „Dita“. U radnički aktivizam se uključuje 2011. godine, nakon privatizacije, gašenja proizvodnje, stečajnog procesa i štrajka radnika „Dite“ kao predsjednica štrajkačkog odbora. Pod njenim vođstvom samoorganizovani radnici uspjevaju da povrate kontrolu nad fabrikom i uspješno obnove proizvodnju što je dovodi u žižu javnosti unutar Bosne i Hercegovine i pretvara u simbol otpora među aktivistima za radnička prava u bivšoj Jugoslaviji. Od 2017. godine je u penziji ali i dalje pomno prati i komentariše dešavanja u radničkom pokretu Bosne i Hercegovine.
Hasan Užičanin (1962) se 1982. godine zaposlio u tuzlanskoj industriji obuće „Aida“ gde je radio za mašinom kao KV radnik. U maju 1992. godine, po izbijanju rata u Tuzli, pristupa Armiji RBiH kao dobrovoljac. U godinama nakon rata, tokom krize poslovanja „Aide“, aktivira se unutar fabričkog sindikata na poziciji potpredsjednika. Bio je na čelu štrajkova i protesta „Aide“ tokom talasa mobilizacija radnika tuzlanskih preduzeća u stečaju koji je kulminirao protestima ispred zgrade tuzlanskog kantona u februaru 2014. Trenutno je nezaposlen.
Ljubinka Knežević (1953) poreklom iz Ruda završila je Upravnu školu u Goraždu. 1975 se zapošljava u tekstilnoj industriji Alhos u Višegradu. U godinama nakon toga bila je aktivni član u društveno-političkim organizacijama svog preduzeća i opštine Višegrad. Između ostalog vršila je funkcije Predsednika sindikalne organizacije Alhosa kao i Sekretara opštinske organizacije Saveza komunista. Nakon završetka rata u Bosni i Hercegovini aktivira se unutar Saveza sindikata Reublike Srpske kao Predsednica opštinskog sindikata i članica Predsjedništva Saveza sindikata RS. Danas živi u Višegradu kao penzionerka, iako i dalje aktivno prati i savetuje rad lokalnih sindikata.
Obrad Belenzada je rođen 1955. godine u selu Vrba u blizini Glamoča, gdje se školovao za metalostrugara. Godine 1977. zapošljava se u preduzeću „Energoinvest – Armature“ (Sarajevo). Društveno-politički angažman započinje u Savezu socijalističke omladine svog OOUR-a, a 1982. aktivira se u sindikatu preduzeća i postaje član Predsjedništva općinskog sindikata Novo Sarajevo. Godine 1990. biva biran za predsjednika Granskog sindikata metalskih radnika BiH. Nakon izbijanja rata, 1992. godine se nastanjuje u Banjoj Luci, gdje učestvuje u osnivanju Saveza sindikata RS-a. Nakon decenije vršenja najviših funkcija u ovoj organizaciji, osniva nezavisnu Konfederaciju sindikata RS-a i ostaje na poziciji njenog predsjednika sve do 2018. godine.
Intervju vodio: Goran Musić; asistentica: Halida Sinanović-Sarač; Livno, hotel B&M, 1.11.2020.
Zulka Baljak (1957) rođena je u okolini Livna, gdje završava osnovnu školu i gimnaziju. Diplomirala je na Ekonomskom fakultetu u Zagrebu, a zatim se seli u Zenicu, gdje se 1981. godine zapošljava u spoljno-trgovinskoj službi Rudarsko-metalurškog kombinata. Nakon rata zapošljava se u nevladinoj organizaciji Centar za građansku suradnju u Livnu i angažuje se na pružanju pravne pomoći radnicima koji su tokom rata izgubili posao. Ovim aktivnostima razvija prisne kontakte i saradnju sa radnicima i sindikatima u Livnu i okolini.